Bardziej niż nadwaga czy otyłość, “duży brzuch” odpowiada za nieprawidłowości metaboliczne, które są czynnikami ryzyka chorób kardiometabolicznych, takich jak cukrzyca czy choroby sercowo-naczyniowe. Aby zapobiec temu ryzyku, zwracaj uwagę na swój obwód talii!
Wiemy, że otyłość ma wielorakie konsekwencje dla naszego zdrowia. Jednak nadwaga sama w sobie nie jest czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Nagromadzenie tłuszczu w górnej części ciała jest bardziej niebezpieczne dla naszych tętnic niż “harmonijnie” rozłożona nadwaga.
Co to jest tłuszcz trzewny?
Duży brzuch jest wynikiem nagromadzenia tkanki tłuszczowej wokół narządów jamy brzusznej, takich jak wątroba. Nazywa się to tłuszczem trzewnym. Kiedy spożycie kalorii przekracza wydatek energetyczny, organizm magazynuje te kalorie w podskórnej tkance tłuszczowej. Ta podskórna tkanka tłuszczowa sama w sobie nie stanowi ryzyka kardiometabolicznego. Kiedy jednak nie jest już w stanie wchłonąć tłuszczu, jest on magazynowany w trzewiach i wkracza do mięśni, serca i wątroby, co jest niebezpieczne dla zdrowia.
Wreszcie, nie wszyscy jesteśmy równi, jeśli chodzi o rozmieszczenie tkanki tłuszczowej: podczas gdy kobiety mają tendencję do gromadzenia tłuszczu na biodrach, mężczyźni mają predyspozycje do odkładania go na brzuchu.
Duży brzuch może być przyczyną dysfunkcji kardiometabolicznych.
Całkowite ryzyko kardiometaboliczne określa ryzyko rozwoju choroby sercowo-naczyniowej i/lub cukrzycy typu 2. To globalne ryzyko uwzględnia klasyczne czynniki ryzyka, takie jak wiek, płeć, nadciśnienie tętnicze, wysokie stężenie złego cholesterolu LDL i palenie tytoniu, a także czynniki ryzyka związane z otyłością brzuszną.
Nadmierne nagromadzenie trzewnej tkanki tłuszczowej prowadzi do zmian metabolicznych:
- obniżenia poziomu dobrego cholesterolu HDL,
- wysokiego ciśnienia krwi,
- nagromadzenia trójglicerydów
- zwiększonego stanu zapalnego w organizmie (mierzonego poziomem białka C-reaktywnego, CRP).
Wszystkie te nieprawidłowości metaboliczne składają się na zespół metaboliczny, którego najczęstszą postacią jest otyłość brzuszna.
Dwukrotnie większe ryzyko chorób układu krążenia
W połączeniu z klasycznymi czynnikami ryzyka, zespół metaboliczny podwaja ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia: udaru mózgu, zawału serca i demencji.
Przyczyna insulinooporności
Tłuszcz trzewny jest również przyczyną insulinooporności, która prowadzi do cukrzycy: narządy gorzej reagują na insulinę i/lub insulina przestaje działać. Dla porównania, duży wzrost obwodu talii jest cztery razy bardziej prawdopodobne, aby wywołać cukrzycę niż gdy jedno z rodziców jest cukrzykiem.
Ocena ryzyka kardiometabolicznego na podstawie obwodu talii
Znamy BMI, czyli wskaźnik masy ciała (waga w kilogramach podzielona przez wzrost w metrach kwadratowych), który umożliwia ocenę ewentualnej nadwagi lub otyłości: BMI poniżej 25 jest prawidłowe, natomiast otyłość odpowiada BMI powyżej 30 kg/m2.
Jednak bardziej niż nadwaga, to właśnie tłuszcz brzuszny stanowi czynnik ryzyka chorób kardiometabolicznych. BMI nie uwzględnia tego rozkładu tkanki tłuszczowej. Aby ocenić to ryzyko, należy zmierzyć poziom trzewnej tkanki tłuszczowej.
Pomiar obwodu talii, czyli “dużego brzucha”, odzwierciedla nagromadzenie trzewnej tkanki tłuszczowej. Obwód talii można sprawdzić samemu za pomocą prostego centymetra krawieckiego: należy umieścić taśmę mierniczą w połowie odległości między kością biodrową a żebrami. Obwód talii większy niż 88 cm dla kobiet lub 102 cm dla mężczyzn jest nadmierny i stanowi czynnik ryzyka kardiometabolicznego.
Jak nie nabawić się brzucha
Łatwiej jest przestać przybierać na wadze niż stracić ją na stałe. Chodzi więc o to, aby wykryć wzrost obwodu talii na tyle wcześnie, aby móc zatrzymać jego rozwój.
- Ruszać się: regularna aktywność fizyczna jest niezbędna, aby uniknąć odkładania się tłuszczu trzewnego. Ideał: chodzenie w dobrym tempie (takim, przy którym trudno jest mówić bez zadyszki) przez co najmniej 150 minut tygodniowo, oprócz podstawowych codziennych czynności (zakupy, odkurzanie…) Ruch podnosi poziom dobrego cholesterolu (HDL) i obniża poziom trójglicerydów, obniża ciśnienie krwi i ogranicza ryzyko cukrzycy.
- Lepsze odżywianie: profilaktyka obejmuje również żywność. Zmiany w diecie muszą być ilościowe: zacznij od redukcji kalorii tam, gdzie jest to dla Ciebie najmniej trudne. Nie ma potrzeby się frustrować. Jeśli możesz, najlepiej zmień jakość swojej diety, ograniczając spożycie alkoholu, gdy jest ono nadmierne, zmniejszając ilość soli, tłuszczów nasyconych (zawartych w wędlinach, tłustych mięsach, serach, maśle) i zwiększając ilość owoców i warzyw. Przeciwdziałanie czynnikom ryzyka. W przypadku cukrzycy, ewentualnego nadciśnienia i/lub ryzyka sercowo-naczyniowego należy podjąć leczenie farmakologiczne.
- Wreszcie, zwróć uwagę na swoją talię: jeśli obwód talii zwiększa się z biegiem czasu i co roku musisz podnosić pasek o jedno oczko, musisz coś z tym zrobić!
Osoby z zespołem metabolicznym powinni wspólnie z lekarzem i dietetykiem opracować i wdrożyć indywidualny plan leczenia i monitorować jego skuteczność.